Van een dwingend lijden …

Vele beroepen dekken hun lading met de vlag van de therapie: geneesheren schrijven medicatie voor als therapie, kinesisten masseren als therapie, ergotherapeuten laten je een andere stoel kopen, tandartsen vullen of trekken tanden. Al deze beroepen schakelen zich in de relatie van zorgverstrekker tot patiënt, een relatie die men therapie noemt. Therapie wordt beschouwd als een behandeling waardoor men zich beter gaat voelen. Wat er behandelt wordt, hangt af van de ziekte … of van wat men als ziekte ervaart. Om te kunnen genezen, moet er dus iets van een ziekte zijn, dat is de logica van het medische model. Voor de arts, de kinesist, de ergotherapeut en de tandarts is dit ziek zijn gekoppeld aan een zeker lichamelijk lijden. Een persoon met een lichamelijk lijden, wordt derhalve een patiënt als hij zich richt tot een beoefenaar van de geneeskunde in de veronderstelling hier een verlichting voor zijn lijden te vinden. Sommige mensen zullen niet vlug in dit statuut van patiënt stappen ondanks een lichamelijk lijden. Dit kunnen mensen zijn met een hoge pijndrempel of mensen met weinig geloof in de geneeskunde. Zij verkiezen het lijden boven de therapie. Tot dit lijden te dwingend wordt. … naar een vraag … In de psychoanalytische therapie is het niet de ziekte die de therapie bepaalt. Freud stelde immers al dat de mechanismen van zijn patiënt niet anders waren dan die van andere mensen. Het is dus geen ‘ziek’ mechanisme, noch een ‘zieke’ persoon. Er is niets ‘anders’ dan bij alle mensen. Niet het symptoom is aanleiding tot een psychotherapie, maar de vraag die de persoon stelt naar therapie. Deze vraag is noodzakelijk om te kunnen starten met psychotherapie, wat de symptomen ook zijn op dat moment. Meestal is deze vraag gemotiveerd vanuit een psychisch lijden of een existentieel onbehagen, soms ook vanuit een lichamelijk lijden of in combinatie met dit laatste. Dus ook hier stapt iemand in de positie van patiënt als hij vanuit een lijden een verwachting tot verlichting van dit lijden formuleert. Anders dan binnen de strikt medische setting, is de stap naar de behandelaar nog niet voldoende om de behandeling te krijgen. Psychoanalytisch therapie werkt niet zoals vele interventies binnen het lichaamsgerichte genezen. Daar kan men het lichaam behandelen zonder de bewoner ervan te kennen. Sommige handelingen gebeuren –gelukkig maar- zelfs zonder dat die bewoner aanwezig is, zoals bij grotere chirurgische ingrepen. De psychoanalytische therapie werkt juist met die bewoner van dat lichaam. Om te kunnen starten, moet er eerst een vertrouwen opgebouwd worden. Er moet een context gecreëerd worden die toelaat dat er een werkzame band groeit tussen de therapeut en de zorgvrager. Pas als dit vertrouwen geïnstalleerd is, kan de therapie starten. Tenminste, als er een therapeut is die de vraag hoort en een verlangen heeft om er mee te werken.

Over therapie